Шілде мен тамыз айы қарбаласқа толы әрі жұмыстың да, сауданың да қызатын кезі. Осы айда жергілікті өнімдер жаппай сатылымға шығарылады. Әсіресе, бау-бақша өнімдеріне деген сұраныс артады. Жергілікті өнім көп болса, базар бағасы да түседі. Жыл сайын аудандағы бау-бақша көлемі артып, көкөніс түрлері де көбейіп келеді. Ауыл тұрғындарының бақша өнімдері пісіп, тұтынушыларға жеткізіліп жатыр. Егілген дәннің шығымы мен шығыны шотқа қағылатын, жерге төгілген тердің ақталатын сәті де осы тұс. Сондықтан қай ауылға барсаң да, қайнаған еңбек, қызу тірліктің үстінен түсесің. Журналистік зерттеудің кезекті тапсырмасы болғандықтан, өзімнің тұрғылықты жерім “Көксағыз” ауылына өте жақын орналасқан көршілес Майтөбе ауылына бет бұрдым.
Егін шаруашылығы ежелден Оңтүстік өлке көкөніс пен жеміс-жидектің Отаны атанып кеткені тегін емес шығар. Мал өсіру мен егін егуді қатар алып жүрген оңтүстіктегі ағайындар еңбек-ата, жер-ана екендігін ежелден ақ дәлелдеп берді. «Жақсының жақсылығын айт, нұры тасысын» дегендей, бүгінгі тақырыпқа арқау етіп отырған жеке кәсіпкерлер жайында сөз қозғамақпын. Оның бірі ерлі-зайыпты Оразбаев Қалдыбек пен Барлыбаева Нәзира. Мені жылы шыраймен қарсы алған қарапайым отбасы бірден көзге оттай басылып, көңіліме жылуылық орнатты. Әрине, қоғамның даму барысында өмірде –нәзік, көңілде-биік, ал істе-мығым әйелдер қауымынсыз елестету мүмкін емес. Өз ісіне аса жауапкершілікпен қарайтын мығым әйелдердің қатарындағы Нәзира асыл жары Қалдыбекке қолғанат болып, бірлескен кәсіптерін дөңгелетіп отырған жайы бар. Себебі, әдемі келіншек қазіргі таңда халықпен қоян-қолтық араласа отырып, белгілі бір кәсіппен айналысу-заман талабы екенін тереңінен түсінген. Отағасының бастаған ісін алға тарта отырып, бала тәрбиелеу ісінде де үлгі көрсете білді. Нақтылай кетсек, Түлкібас ауданы, Майтөбе ауылының тұрғындары ерлі-зайыпты Оразбаев Қалдыбек пен Барлыбаева Нәзира жер ананың төсінен ырзық тапқан отбасы. 1 гектар жер телімінің 500 соттық жеріне жүгері, қалғанына қияр, қызыл бұрыш, қызанақ түрінен 10 мыңға жуық көшеті жайқалып тұр. “Тірлігіне қарай – тірнегі” дегендей, заман талабына сай, қарышты қадаммен алға басып, өз қатарының алды бола білген Қалдыбек пен Нәзира 2012 жылы өзінің жеке кәсібін өз қаражаттарына ашып, бала-шағасына жаратып отыр. Бастапқыда бадырақ жүгері, қызанақ ексе, бүгінде басқа көкөністерге де орын тапқан. Тек бір арықпен суғарып, жұмыстың көзін тауып отыр, шабу кезінде қиындығы болмаса жемісін жегенде еңбектің наны тәтті екенін түсінген отбасы келешекте егін алқабының аумағын кеңейтпек ойда. Бес балаларының алды студент, екінші қызы қызыл аттестатпен бітіріп ата-анасын қуантуда, ал үшеуі әлі мектеп қабырғасында оқиды. Ешқандай ешкіммен келісім шартқа тұрмастан, ауыл тұрғындарын дән-дақылдармен қамтамасыз етуде. “Жолдасым екеуміз осы диханшылыққа төселіп қалдық, Алланың нәсіп еткенін теріп жеп жүрміз”-дейді пысық келіншек Нәзира. Өз қаражатына егін шаруашылығымен айналысып кәсібінен нәсібін көріп отырған Қалдыбек былайша сөзін сабақтады.
— Елімізде өз күшіммен кәсіп ашам дегендерге жол әрқашан ашық. Қазір жұмыс жоқ дегенді сылтауратып, ата-анасының мойнына мініп отырған кей жастарды көргенде таңғаласың. Таңғалмай ше, өйткені… «қалауын тапса, қар жанар» дегендей, адамда ынта мен жігер болса, көптеген істің көзін табуға әбден болады. Біз де бірден жетістікке қол жеткізгеніміз жоқ. Кәсібімізді нөлден бастадық десек те әбден болады. Құдайға шүкір, бүгінде «бай боламын десең, кәсіппен айналыс» деген қағиданы ұстанып, сол мақсатқа жету жолында аянбай еңбек етіп жүрген жайымыз бар. “Ынта-ықылас болса, адамның қолынан келмейтін нәрсе жоқ-ау шіркін”, деген ойға келесің осындай сәттерде.
Майтөбе ауылы байқағанымыздай жасыл желекке оранған. Ағаштардың басым бөлігі жеміс ағаштары жайқалып тұр. Шие, шабдалы, өрік, алмадан шырын, тосап даярлаған әйелдер қауымы қыс бойы балаларын пайдалы экологиялық өніммен қамтитыны бар. Өйткені, ауыл шаруашылығы саласы оңай сала емес. Ауа райы қарасса, олар аянып қалмайды. Еңбекпен есейіп, қазіргі уақытта шаруасын шалқытып отырған жандардың отбасылық бизнестеріне бізде сүйсіндік. Оразбаевтар отбасына сәттілік серік болып, еткен еңбектерінің жемісін көре берсін деген жақсы тілек айтып, қоштасып келесі еңбек адамына жол тарттым.
«Егінші мәрт, жер жомарт». Жердің құйқасын танып, қойнауын ашып, қазынасын ала білген әрдайым дәулетті болмақшы. Бақ та басында, атақта соның төңірегінде. Жалқау – өзіне жау. Тек ерінбей еңбек етсең болғаны. Бұл аты аңызға айналған атақты күрішші Ыбырай Жақаевтың өмірлік қағидасы. Осы сөзбен тікелей ұштасқан келесі еңбек адамы Қоянбаев Нүркен Бақытұлы. Нүркен Бақытұлы Түлкібас ауданына қарасты Майтөбе ауылының кіреберісінде елді мекен атауы жазылған осы ауылдың және ауданның брендтері саналатын алма мен жүзім жемістерінің мүсіні орнатылған ауылда тұрады. Әрине, бұл Майтөбе ауылының шырайын кіргізіп, ажарын ашатыны айдан анық. Осындай табиғаты көркем, жан-жағы бау-бақшаға тұнып тұрған ауылда тұрған әрбір тұрғынның арманы жоқ шығар ә?
Бұрындары аналарымыздан «Ұның бірінші сорт па, әлде жоғары ма?» деген тектес сөздерді жиі еститінбіз. Ол замандар ел үшін қиын кезеңдер еді ғой. Жоғары сұрып тұрмақ екінші сұрыпты ұн табу, келе-келе қандай болса да ұн табу қиындап кеткен болатын. Біз бидай деп атайтын дәнді дақылдың да түр-түрі болатынын, одан жасалған ұндарының да әр келкі болатынын кейін білдік. Қазір заман басқа. Баламызды нанға жүгіртпес бұрын жеңгелеріміз “Дани” ұнын, “Пионер” нанын ал, сол жақсы. Жұмсақ әрі дәмді» дегендей тапсырма беріп жатады. Кезінде ұн таба алмай қалған буынның балалары бұл күнде нан таңдап жеп отыр. Ол нанның да бір-бірінен айырмашылығының болуы құрамына қосылатын ұндарына тағы басқа қоспаларға байланысты. Осы ретте жоғарыда мысалға келтірілген дәнді дақылдардың түр-түрі зерттеліп, қажет болса будандастырып, тіпті болашақта әлдеқандай күн болса жойылып кетпесін деп арнайы сақтап келе жатқан “Көктерек” шаруа қожалығы ауыл аймақтың жерін шаруа қожалыққа біріктіріп, бүгінде егін шаруашылығын дамытып отыр. Ұн жайлы қозғап бұрынғы кезді қозғауымның да себебі бар. Қазіргі жастар (көбінде) нанның қадірін түсініп жатқаны шамалы, қиқымын тастап обал жасап жатқаны қаншама. Керісінше ас-атасы — нан деген қағиданы ұстанып келе жатқан Нүркен ағаны қалай мақтасақ та жарасар. Жас болса да бой көрсетіп, еңбек етуде. Кәсіпкер «Әр түрлі дәнді дақыл соның ішінде жүзім, бидай, мақсары, арпа, алма, алмұрт өсіреді. Жалпы 500 гектар жерді алып жатқан жер телімі бүгінде ауыл тұрғындарына пайдаға асыруда. “Көктерек” шаруақожалығының директоры, аудандық мәслихат депутаты Нүркен Қоянбаев Бақытұлы әке жолын қуып, осы істі дөңгелетіп отыр. Әкесі Бақыт колхоз совхоз тарағаннан бастап шаруашылықты жүргізіп отырған, кейіннен 2013 жылы ұлы Нұркен бар жауапкершілікті алып, бүгінде еңбегінің тәтті нанын жеп отырған жайы бар. Аяулы ата-анасы, сүйікті жан-жары, сүйкімді екі баласы бар үлгілі отбасы.
Халқымыз «Жақсылық жүрген жерде тапшылық болмайды» дейді. Біздің бүгінгі кейіпкерлеріміз еңбекке араласқаннан ауыл-аймақтың сый-құрметіне ие абыройлы азаматтарға айналды. Адам баласының көңілін қалдырмайтын кішіпейіл мінезі, елге болсын дейтін кең пейілі, ізетті ұстанымы жылдан-жылға тұлғасын асқарландырып, еңбексүйгіштік қасиетпен жақын адамдарына үлгі болды. Бұл – «Жаңбырменен жер көгерер, батаменен ер көгерер» дегендей, еңбеккерлеріміз жасынан аузы дуалы ақсақалдардың, өзін мәпелеп өсірген ата-анасының алғысы мен ақ батасын алғанының жемісі деп есептейміз.
Күн НҰРЫ.
